Η κατάσταση αυτή έχει διογκωθεί πέρα από κάθε μέτρο μετά την ψήφιση του Ειδικού Χωροταξικού των ΑΠΕ το 2008 το οποίο καθόρισε ως αποκλειστικό εργαλείο χωροθέτησης αυτών των έργων δύο και μόνο νούμερα: την οικολογική παροχή, ως ένα ποσοστό της θερινής ροής των ποταμών και την απόσταση των 1.000μ μεταξύ δύο διαδοχικών υδροηλεκτρικών έργων.Δεν λαμβάνεται ουσιαστικά υπόψη κανένας άλλος κανόνας χωροθέτησης όπως η φέρουσα ικανότητα των ποταμών, οι προστατευόμενες περιοχές, η άποψη των τοπικών κοινωνιών και οι περιβαλλοντικοί στόχοι της Οδηγίας για τα Ύδατα.
Βάσει του Ειδικού Χωροταξικού των ΑΠΕ έχουν ήδη χωροθετηθεί από τη ΡΑΕ έχοντας λάβει άδεια παραγωγής 46 τέτοια έργα, συνολικής δυναμικότητας 105,2 ΜW (με μέσον όρο τα 2,3 ΜW) στα 1.870 τετρ. χλμ του μικρού νομού μας, ενώ δεκάδες ακόμη βρίσκονται σε διαδικασία αξιολόγησης.Από αυτά έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν 4-5 έργα με πολύ κακές επιδόσεις στην τήρηση των περιβαλλοντικών όρων.Παρόμοια κατάσταση έχει διαμορθωθεί σε όλους τους νομούς της ορεινής Πίνδου ξεσηκώνοντας έντονες και βίαιες αντιδράσεις από τους κατοίκους των περιοχών αυτών. Η αντίδραση αυτή έχει εκφραστεί τόσο κατά τη διαδικασία αδειοδότησης των έργων όταν έρχονται για γνωμοδότηση στα συμβούλια των τοπικών φορέων (δήμοι, νομαρχίες, περιφέρειες), όσο και το 2007 μαζικά στο Υπουργείο Περιβάλλοντος με παρεμβάσεις στη διαβούλευση του Ειδικού Χωροταξικού των ΑΠΕ που όμως αγνοήθηκαν παντελώς καθώς και με προσφυγές στο ΣΤΕ, γεγονότα που δεν αφήνουν περιθώρια στο Υπουργείο να ισχυριστεί ότι δεν έχει λάβει γνώση.
Οι ελπίδες μας για την υιοθέτηση στοιχειωδών κανόνων προστασίας των ποταμών και ρεμάτων κατά τη χωροθέτηση των υδροηλεκτρικών έργων, είχαν εναποτεθεί στην εφαρμογή της Οδηγίας για τα Ύδατα μέσω της θεσμοθέτησης των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων. Αναμέναμε να τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα των Σχεδίων αυτών για τα ορεινά ύδατα η απειλή που προδιαγράφεται από την υλοποίηση των προτεινόμενων έργων.
Αντ’ αυτού διαπιστώσαμε ότι στα κείμενα της διαβούλευσης που έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο, όπως στην Έκθεση Επισκόπησης των Σημαντικών Θεμάτων Διαχείρισης Νερών του Υδατικού Διαμερίσματος Δυτικής Ελλάδας καθώς και στα αναλυτικότερα Κείμενα Τεκμηρίωσης του Προσχεδίου Διαχείρισης, απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στα μικρά υδροηλεκτρικά έργα που έχουν κατασκευαστεί ή προβλέπεται να κατασκευαστούν.Δεν αντιμετωπίζεται ως σημαντικό πρόβλημα ούτε η απόληψη του μεγαλύτερου μέρους της φυσικής ροής των ποταμών και η εκτροπή της μέσα σε μεγάλους αγωγούς μέχρι τους υδροστροβίλους σε απόσταση χιλιομέτρων από το φράγμα αλλά ούτε και οι μορφολογικές αλλοιώσεις που προκαλούνται με τα φράγματα στην κοίτη των ποταμών και καταστρέφουν τη φυσικότητά τους, εμποδίζουν τη μετανάστευση των ψαριών και τις δραστηριότητες αναψυχής όπως ράφτινγκ, καγιάκ, ψάρεμα, κλπ. Με την ισχύουσα νομοθεσία για τα έργα αυτά η απόληψη είναι στην ουσία ανεξέλεγκτη αφού περιορίζεται μόνο από την οικολογική παροχή που αφήνεται στο κατάντη του φράγματος αλλά στην πραγματικότητα στερεύει το ποτάμιο οικοσύστημα από τη φυσική ροή του σε μεγάλο μήκος.Στην Έκθεση Επισκόπησης όσον αφορά το θέμα των υδρομορφολογικών επεμβάσεων στα ποτάμια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται αναφορά αποκλειστικά και μόνο στα μεγάλα φράγματα της ΔΕΗ που έχουν κατασκευαστεί στο παρελθόν και στις αναντίστρεπτες επιπτώσεις τους στο περιβάλλον.
Η πρακτική αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την Ευρωπαϊκή πολιτική και εμπειρία στην εφαρμογή της Οδηγίας για τα Ύδατα όσον αφορά τα υδροηλεκτρικά έργα όπως αυτή εκφράζεται και αναλύεται στα σχετικά κείμενα και τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ που έχουν εκδοθεί από την θέσπιση της Οδηγίας και μετά και όπως αυτά παρουσιάζονται και είναι εύκολα προσβάσιμα στη σχετική ιστοσελίδα της ΕΕ, http://ec.europa.eu/environment/water/water-framework/index_en.html. Η ΕΕ αναγνωρίζει τα μεγάλα και μικρά υδροηλεκτρικά έργα ως ένα σημαντικό πρόβλημα για την επίτευξη του στόχου της Οδηγίας για τα Ύδατα για «καλή οικολογική κατάσταση» των επιφανειακών υδάτων και προωθεί τις πολιτικές της πρόληψης, της αποκατάστασης και του μετριασμού των αρνητικών επιπτώσεων τους. Έχει δώσει επανειλημμένως κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη του προβλήματος μέσω της χωροθέτησης των υδροηλεκτρικών έργων σε επίπεδο περιφερειακό και τοπικό με συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων και με διαφανείς διαδικασίες. Προτείνει ο αναπτυξιακός σχεδιασμός των έργων να είναι σε απόλυτη συμφωνία με τους περιβαλλοντικούς στόχους της Οδηγίας για τα Ύδατα και θεωρεί τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων ως βασικό εργαλείο χωροθέτησης τους.
Από τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη 2η συνάντηση εργασίας υπό την αιγίδα της ΕΕ, με θέμα «Διαχείριση Υδάτων, Οδηγία για τα Ύδατα και Υδροηλεκτρική Ενέργεια» στις 13-14 Σεπτεμβρίου 2011 στις Βρυξέλλες, χώρες της ΕΕ με τη μεγαλύτερη διείσδυση της υδροηλεκτρικής ενέργειας που έχουν προχωρήσει στη θέσπιση των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων, αναγνωρίζουν τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα ως ένα σημαντικό πρόβλημα στα ποτάμια τους για την επίτευξη του στόχου της Οδηγίας. Προς τούτο εφαρμόζουν τις πολιτικές της αποκατάστασης και του μετριασμού των επιπτώσεων τους προχωρώντας σε διορθωτικές ενέργειες στα υπάρχοντα έργα. Στη βάση της πρόληψης θέτουν σημαντικούς περιορισμούς ακόμη και πλήρη απαγόρευση στην ανάπτυξη έργων σε νέες θέσεις, χωροθετούν τα νέα έργα μόνο σε θέσεις που έχουν υποστεί παρεμβάσεις στο παρελθόν, ενώ παράλληλα θεσπίζουν την απόλυτη προστασία των εναπομείναντων φυσικών ποταμών και ρεμάτων.Πέραν των αυστηρών κριτηρίων χωροθέτησης, έχουν αναπτύξει σημαντική νομοθεσία και κανόνες για την αδειοδότηση, κατασκευή, λειτουργία και παρακολούθηση αυτών των έργων, πράγμα που απουσιάζει παντελώς από τη χώρα μας όπως αποδεικνύει και η μέχρι σήμερα κακή εμπειρία μας από τα υπάρχοντα μικρά υδροηλεκτρικά έργα.
Η παντελής απουσία οποιασδήποτε αναφοράς των μικρών υδροηλεκτρικών έργων στα υπό διαβούλευση Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων στη χώρα μας καταδεικνύει ότι η Ελλάδα δεν είναι ενήμερη για την προτεινόμενη πολιτική της ΕΕ και την εφαρμοζόμενη ευρωπαϊκή πρακτική στην εφαρμογή της Οδηγίας για τα Ύδατα όσον αφορά τα υδροηλεκτρικά έργα αλλά και ούτε φροντίζει να ενημερωθεί αφού δεν συμμετέχει σε καμία σχετική διεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε αντίθεση με άλλες γειτονικές βαλκανικές χώρες όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία.
Αντίθετα δεν επιδεικνύει καμία απροθυμία στη χρησιμοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων μέσω του ΕΣΠΑ για να χρηματοδοτήσει την κατάρτιση των ανωτέρω Σχεδίων με 11.450.000 ευρώ στα οποία προκλητικά επιλέγει να αγνοεί την ευρωπαϊκή πολιτική.Ταυτόχρονα μέσα σε ένα καθεστώς ανομίας ως προς τους κανόνες υλοποίησης, λειτουργίας και παρακολούθησης των υδροηλεκτρικών έργων, προσπερνώντας ακόμη και την τρέχουσα διαβούλευση, βιάζεται να προχωρήσει στην έγκρισή τους μέσω ενός καταιγισμού νόμων και τροποιητικών διατάξεων και να τα χρηματοδοτήσει με πολλαπλά περισσότερα ευρωπαϊκά κονδύλια, προβάλλοντας μονομερώς τους στόχους της νομοθεσίας για τις ΑΠΕ. Στην προσπάθεια αυτή ψηφίζει νόμους χωρίς διαβούλευση όπως ο ν. 4014/2011 που στο άρ. 10 βάζει στο επενδυτικό στόχαστρο ακόμη και τις περιοχές αποκλεισμού για ΑΠΕ και στο άρ. 12 καταργεί τη συνταγματικά προβλεπόμενη διάταξη για την άδεια επέμβασης σε δάση και δασικές εκτάσεις.Ανατρέπει τους εγκεκριμένους περιφερειακούς χωροταξικούς σχεδιασμούς έργων ΑΠΕ με το άρ. 56 του νομοσχεδίου «για την ποινική προστασία του περιβάλλοντος» προωθώντας φωτογραφικά συγκεκριμένα έργα όπως το ΥΗΕ 93 ΜW Αγ. Νικολάου στον Άραχθο ποταμό με την προσπάθεια παράκαμψης ακυρωτικών αποφάσεων του έργου από το ΣΤΕ.«Απλοποιεί» δια της κατάργησης τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης υδροηλεκτρικών έργων με την ΥΑ 1958/13-1-2012 «για την κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων» κατατάσσοντας τα έργα βάσει κυρίως των τεχνικών τους χαρακτηριστικών και όχι με κριτήρια ευαισθησίας των οικοσυστημάτων που θα επιβαρύνουν.
Ουσιαστικά και ενώ επίκειται η κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης υδάτων υπονομεύει ανεπανόρθωτα τους στόχους της Οδηγίας για τα Ύδατα μέσω της καταστρατήγησης της αρχής της πρόληψης της υποβάθμισης της υφιστάμενης κατάστασης των υδατικών συστημάτων που εισάγει η συγκεκριμένη Οδηγία και έχει ενσωματωθεί στην ελληνική νομοθεσία με το ΠΔ 51/2007. Στην περίπτωση δε της Ευρυτανίας αλλά και όλης της ορεινής Πίνδου η υφιστάμενη κατάσταση των ποταμών και ρεμάτων όπως είναι γνωστό χαρακτηρίζεται από μεγάλη φυσικότητα και ελάχιστο βαθμό ανθρώπινων παρεμβάσεων οπότε στη βάση της πρόληψης της υποβάθμισής της θα έπρεπε η χωροθέτηση των υδροηλεκτρικών έργων να γίνεται με τα αυστηρότερα κριτήρια.
Καλούμε το Υπουργείο Περιβάλλοντος να μην περιφρονεί πλέον την ευρωπαϊκή πολιτική για τα Ύδατα, να μην σπαταλά ευρωπαϊκά κονδύλια σε προσχηματικές μελέτες συγκάλυψης συμφερόντων μεγαλοκατασκευαστικών εταιρειών και να μην συνεχίζει να προκαλεί τις τοπικές κοινωνίες με ολοκληρωτικές πρακτικές παρελθόντων δεκαετιών.
Καλούμε το Υπουργείο Περιβάλλοντος να σεβαστεί την ευρωπαϊκή πολιτική για τα Ύδατα και την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη Συμμετοχή του Κοινού και με αφορμή τη διαβούλευση των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων να αναγνωρίσει τις επιπτώσεις των μικρών υδροηλεκτρικών έργων στα επιφανειακά υδατικά οικοσυστήματα και να καλέσει τις τοπικές κοινωνίες σε έναν ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο ώστε να θεσπιστούν και στη χώρα μας διαφανείς κανόνες και διαδικασίες για την ανάπτυξη της υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Κίνηση Πολιτών για την Προστασία του Ευρυτανικού Περιβάλλοντος, Iανουάριος 2012
Για τη Συντονιστική επιτροπή www.karpenissi.eu
Τάσιος Γεώργιος
Λάππα Βασιλική
Τσιμάκη Περσεφόνη
Μήτσιου Βασίλειος
http://periferiastereas.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου